"OTC en apothekers onlosmakelijk verbonden"

"OTC-producten - of het nu geneesmiddelen zijn of voedingssupplementen - moeten het domein van de apotheker blijven. Zij vinden hun toegevoegde waarde niet in grootwarenhuizen, tankstations of drogisterijen." Dat zegt Marc Gryseels, gedelegeerd bestuurder van Bachi, in een reactie op de uitlatingen van professor Stefaan Callens.

Stefaan Callens, professor aan het Interfacultair Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht aan de K.U. Leuven en gespecialiseerd in het gezondheidsrecht stelde in ons blad dat het in de Europese context onhoudbaar zal zijn om OTC tot de apotheek te beperken. Marc Gryseels van Bachi, de vereniging van OTC-bedrijven, is het daar niet mee eens. Bachi wil de gezondheidsproducten voor menselijk gebruik in de vrije verkoop promoten en de meerwaarde van die producten laten erkennen. Vrije verkoop, ja, maar niet overal te koop, zo zegt Marc Gryseels.

U had het niet voor het discours van professor Callens...

Ik heb alle respect voor de professor, maar hij stelt dat in België, in het Europese kader, OTC ook buiten de apotheek zal moeten verkocht worden zonder dat hij de context schetst waardoor andere Europese landen de verkoop van OTC-producten op andere plaatsen dan in de apotheek hebben toegestaan. Landen zoals Nederland en Italië bijvoorbeeld. We zien dat er in alle landen waar OTC-geneesmiddelen ook buiten de apotheken worden verkocht, té weinig apotheken zijn waardoor de toegankelijkheid tot de geneesmiddelen niet gegarandeerd is. 50 km rijden voor een doosje paracetamol is er fel over. Dat is precies de reden waarom Nederland bijvoorbeeld zijn apotheekhoudende huisartsen heeft. Omdat er te weinig apotheken en te weinig apothekers zijn. Dan moet je tot zo'n maatregelen overgaan. Maar dat is een enorm verschil met België. Wij hebben bijna de grootste dichtheid van apotheken. Hier is geen nood aan andere distributiekanalen. Frankrijk heeft, wat betreft OTC, een oplossing gevonden waardoor de consument gemakkelijk in contact kan komen met het product en dus bewust kan vergelijken: OTC wordt daar niet over the counter, maar voor de toonbank verkocht. Het advies van de apotheker blijft dus.

Bachi lijkt wel voorstander van dit systeem

Het laat de klant inderdaad meer vrijheid toe terwijl de apotheker zelf nog altijd de hoeder van het geneesmiddel blijft. Geen enkel beroep heeft zo veel kennis over chemie als de apotheker. Zijn advies, ook over interacties, dosering en galeniek is onvervangbaar.

In theorie is dat misschien wel juist, maar is de apotheker wel voorbereid op zijn taak van adviseur?

Tijdens de opleiding zou men inderdaad meer aandacht moeten hebben voor communicatie met de patiënt: hoe geef ik het beste advies in een positieve sfeer, hoe creëer ik visibiliteit? Kortom, merchandising. Al is er de laatste jaren ook veel veranderd. Er is continue, vrijblijvende bijscholing via onafhankelijke kanalen of via de industrie. APB heeft de druk opgevoerd en verantwoordelijkheid genomen. Denken we maar aan acties zoals 'OTC, ik doe mee'. De medisch afgevaardigden krijgen behoorlijk wat kritiek te slikken, maar ze zijn wel een zeer belangrijke bron van informatie. Men heeft het over de eenzijdige visie die zij op een geneesmiddel zouden geven, maar ze kennen het geneesmiddel wel door en door. Liever informatie uit een bron die op de hoogte is, zelfs vanuit één bepaald standpunt, dan geen informatie.

Voor de producent moet het nochtans lonender zijn om zijn OTC overal te koop te zien staan.

Fout. De meeste producenten willen ook dat OTC in de apotheek wordt gehouden. Goed therapeutisch gebruik geeft een goed resultaat en dus een tevreden klant. Ons levenscomfort is erg hoog maar we staan er niet bij stil dat dit net komt omdat we goed omkaderd zijn en bijvoorbeeld OTC met degelijk advies van de apotheker bij de patiënt komt. Als de overheid dit monopolie breekt, dan zal dat niet ten goede komen van de gezondheid van de patiënt, noch van de industrie en zeker niet van de gezondheidszorg. Een slecht behandelde patiënt is een dure patiënt.

Kan dat dan niet via een aparte apothekershoek in een grootwarenhuis?

Zolang een apotheker daar baas over is, kan ik nog volgen. Maar zullen de grootwarenhuizen de consequenties die nu aan de apothekers worden opgelegd, ook volgen? Denken we maar aan de verplichte wachtdiensten, de farmacovigilantie, de verplichting tot recall, een totaal productpakket dat vrijwel onmiddellijk op vraag beschikbaar is én kennis van het product. Niet alleen het product op zich, maar ook de interacties en de contra-indicaties. Pas als aan al die voorwaarden is voldaan, kan men er eventueel aan denken.

Sommigen vinden het, bij bijvoorbeeld eenvoudige pijnstillers, niet nodig dat hooggeschoolde mensen die verkopen.

Dat is weeral fout. Ik geef het voorbeeld van paracetamol. Vraag de burger hoeveel je daarvan moet nemen en het antwoord komt onmiddellijk: een tablet van 500 mg. Punt aan de lijn. Hoeveel burgers en niet-farmaceutisch opgeleide mensen weten dat paracetamol op basis van het lichaamsgewicht werkt? Dat je 15 mg/kg moet nemen om doeltreffend te zijn? Als mensen zwaar overdoseren, dan spreekt men van een gevaarlijk product. Onderdoseren ze, dan zijn ze ontevreden want de pijnstilling werkt niet. Dus gaat men over tot veel zwaardere geneesmiddelen, vaak voorgeschreven producten. Alleen maar omdat men niet op de hoogte is van de meest efficiënte posologie. Een goed gebruikt product helpt de mens en de volksgezondheid.

Dit geldt voor geneesmiddelen, maar geldt dat ook voor vitaminen en voedingssupplementen?

Dezelfde regels gaan ook voor die producten op. Het European Food Safety Authority (EFSA) heeft zich onlangs uitgesproken over de gezondheidsclaims. En wat zegt het EFSA? Dat nutriënten een gezondheidsclaim mogen dragen als ze minimum 15 procent van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH), bevatten. Dat betekent dat men de gezondheidsclaims van vitamine C mag voeren van zodra er 30 mg vitamine C in het product aanwezig is. De ADH van vitamine C is 200 mg! De consument is op die manier niet meer in staat om de inhoud van de boodschap te begrijpen. Alleen een opgeleide apotheker kan hem hierbij adviseren en helpen. Of neem nu een product om te vermageren... Op welke basis kiest de consument dit in een grootwarenhuis denk je? Wij weten allemaal dat de bijdrage van de apotheker - en ook zijn verantwoordelijkheid - groot is.