Ontmoet dr. Hélène Gaumerais, kuurarts in Saint-Malo

Thalassotherapie: een kwalitatieve zorgrelatie in een zorgzame omgeving

Dr. Hélène Gaumerais, arts in de thermen van Saint-Malo (Frankrijk), vertelt over de medische voordelen van thalassotherapie.

Een sportarts met een atypische achtergrond, dat is dr. Hélène Gaumerais. Ze werkte zo'n vijftien jaar in de humanitaire geneeskunde bij Artsen zonder Grenzen, de WGO en UNICEF in Genève en New York. Dr. Gaumerais is daarna vrijwillig “gestrand” aan de oevers van haar geliefde Atlantische Oceaan. Ze zet er voor ons alle voordelen van op een rijtje.

De basis van thalassotherapie

Wat is het verschil tussen thermalisme en thalassotherapie?

Dr. Hélène Gaumerais: Thalassotherapie omvat het gebruik van zeewater, het mariene klimaat en algen voor preventieve of curatieve doeleinden. Thermalisme streeft hetzelfde doel na met het gebruik van thermaal water. Het label “thermaal water” wordt uitgedeeld door het Ministerie van Volksgezondheid. Thermaal water is van ondergrondse oorsprong.

Dit natuurlijke mineraalwater kan ingedeeld worden in vijf groepen: bicarbonaat, calciumsulfaat, chloride, zwavel en oligometaal. De chemische samenstelling ervan is constant en deze waters staan bekend om hun medische voordelen, waardoor kuurbehandelingen worden vergoed (in Frankrijk, n.v.d.r).

Zeewater is een levend element dat bestaat uit fytoplankton. Het bevat alles wat essentieel is voor de levenscyclus van onze cellen: minerale zouten, sporenelementen en vitaminen. In tegenstelling tot thermaal water fluctueert de chemische samenstelling van zeewater, met vitamine- en fytoplanktongehaltes die variëren van plaats tot plaats en van seizoen tot seizoen.

Omdat zeewater niet dezelfde constante chemische stabiliteitscriteria heeft als een geneesmiddel, verloor het in 1982 zijn handelsvergunning. Ook al heeft zeewater geen stabiele chemische samenstelling, het is wel het meest gemineraliseerde water: het bevat 96 mineralen en sporenelementen die goed zijn voor onze gezondheid. Ons lichaam heeft de capaciteit om mineralen en sporenelementen op te nemen.

Wat is de rol van deze stoffen?

We kunnen niet leven zonder minerale zouten. Sporenelementen zijn in minieme hoeveelheden aanwezig in ons lichaam. Ze zijn nodig voor onze stofwisseling en fungeren als katalysator voor biochemische reacties, een beetje zoals een vonk die de motor van een auto start. Ze spelen een rol in de homeostase, of het evenwicht van het lichaam.

Daarnaast kunnen ze soms ook hormonen activeren, zoals zink, dat thymuline activeert en een rol speelt bij de rijping van immuuncellen (T-lymfocyten). Deze cofactoren werken in op oxidatieve stress en immuniteit. Tijdens ontstekingsprocessen of onder stress helpen ze de vorming van vrije radicalen tegen te gaan.

Zeelucht is dan weer rijk aan negatief geladen ionen. Het inademen ervan verhoogt de immuniteit van het weefsel (Ig A). Mariene aërosolen hebben een ontzwellend effect op de luchtwegen. Bovendien heeft zeewater een veel groter drijfvermogen dan thermaal water (zoet water). In Bretonse wateren is het zoutgehalte 32 g/l. Dit drijfvermogen van zeewater wordt gebruikt om de spanning op gewrichten en botbreuken te verminderen.

Je weegt een tiende van je lichaamsgewicht als je tot je nek in het water zit, en een spier die tot een tiende van zijn kracht is gereduceerd en niet in staat is om een segment van een ledemaat te mobiliseren op het droge, zal dat wel kunnen bij een onderdompeling in zeewater.

Impact op militairen

Een onderzoek uitgevoerd door Franse militaire artsen lijkt de voordelen van thalassotherapie te bevestigen...

In 2018 voerde het Institut de recherche biomédicale des armées (IRBA) een wetenschappelijke studie uit in de mariene thermen om de voordelen van een kort verblijf in het centrum voor thalassotherapie te beoordelen op de gezondheid en het fysieke welzijn van militairen, die vaak een reeks missies uitvoeren op moeilijk terrein.

Gedurende drie dagen kregen elf vrijwilligers hamammassages, zeewierwikkels, onderwaterdouches, mariene drainages, jacuzzi met multi-jets, nek- en lumbale jetbaden en een relaxatiebad. De proefpersonen waren hun eigen controles. Voor en na de behandelingen werd een reeks tests uitgevoerd om hun niveaus van vermoeidheid, angst, cognitief vermogen, stemming, gevoel van welzijn, flexibiliteit, verticale sprong en balans te beoordelen.

Bij de proefpersonen werden bloedtesten en speekselstalen afgenomen en hun slaap werd gevolgd met een EEG. In slechts drie dagen toonden de resultaten een verbeterde slaap, minder vermoeidheid, minder pijn, lagere niveaus van angst en depressie, verbeterde houdingscontrole en balans, met een betere verticale sprong, verbeterde flexibiliteit en, biologisch gezien, een toename van testosteron bij de mannen.

Doet deze studie de terughoudendheid teniet die sommigen hebben bij het erkennen van de voordelen van thalassotherapie?

De zoektocht naar wetenschappelijke erkenning en geloofwaardigheid voor thalassotherapie blijft een voortdurende uitdaging. Naast deze studie uit 2018 werd in 2005 een andere wetenschappelijke studie uitgevoerd in de mariene thermen, in samenwerking met het INSEP (Institut national du sport, de l'expertise et de la performance). Er werden vergelijkbare resultaten waargenomen, met een toename van de flexibiliteit gemeten bij de deelnemende atleten.

Om geloofwaardig te zijn, moet een centrum beschikken over een infrastructuur van goede kwaliteit, goed georganiseerde zorg en competente zorgteams met strenge hygiënenormen. Het zeewater dat wordt gebruikt voor behandelingen en zwembaden moet van goede kwaliteit zijn. Het zeewater wordt voor het kuuroord opgepompt, op 700 meter van de kust en op een gemiddelde diepte van acht meter.

Voordelen van kuren aan zee

Wat zijn de voordelen van kuren, zowel preventief als curatief?

Thalassotherapie verdient meer dan de simplistische beschrijving van opnieuw in vorm komen. Thalassotherapiekuren hebben veel voordelen, zowel curatief als preventief. Ze verbeteren de gewrichtsfunctie en de flexibiliteit van de weefsels. Dagelijkse gewrichtspijn wordt verminderd. Thalassotherapiekuren verminderen ook de behoefte aan pijnstillers, ontstekingsremmers, slaappillen en anxiolytica, vaak tot enkele maanden na de kuur.

De kuren zijn bedoeld voor patiënten met artrose, prothesedragers, mensen die een ongeluk hebben gehad, na een breuk of verstuiking, bij reumatische en neurologische aandoeningen (fibromyalgie, ziekte van Parkinson, multiple sclerose) en voor mensen met kanker. Gezondheidskuren kunnen je ook helpen je gewicht beter te beheersen, je lichamelijke conditie te verbeteren, strakker te worden en een goede nachtrust te krijgen.

Het thalassotherapiecentrum kan een plek zijn voor gezondheidseducatie voor mensen die lijden aan chronische ziekten die verband houden met hun levensstijl, zoals obesitas of diabetes, en ook voor mensen met slapeloosheid of stress. Het medische en paramedische team is multidisciplinair: voedingsdeskundigen, sportpedagogen, schoonheidsspecialisten, hydrotherapeuten, fysiotherapeuten en artsen.

Zijn de zorgtypes gevarieerd?

Ze kunnen worden onderverdeeld in twee groepen: actieve behandelingen, waarbij de persoon in beweging is, en passieve behandelingen, waarbij de spieren worden ontspannen, met hydrotherapie en algotherapie. Het doel van de behandelingen is om te revalideren, te ontspannen en het welzijn te bevorderen, opnieuw te gaan sporten of zich voor te bereiden op een sportactiviteit, en gewicht te verliezen.

Actieve behandelingen helpen je om weer in vorm te komen, je gewrichten en bewegingsbereik te verbeteren en je spieren te versterken. Fysiotherapeuten begeleiden spabezoekers naar de zwembaden voor balneotherapie, aquastretching met rekoefeningen en behandelingen om de veneuze terugvoer te verbeteren. Daarnaast beschikt het centrum over baden voor gepersonaliseerde revalidatie, waar de fysiotherapeut de pijnlijke en stijve gewrichten van de patiënt komt mobiliseren.

We bieden ook workshops aan om aan het evenwicht te werken, sessies houdingsyoga, sessies met een Pilatesbal en gym voor rugrevalidatie. Groepsbehandelingen in het zwembad maken gebruik van onderwaterjets met instelbare kracht en richting. Aquagym-, aquafiets- en aquatrainingsessies worden gebruikt om aan de ademhaling te werken en te helpen bij gewichtsverlies.

Ontspanningsbehandelingen zijn vooral bedoeld om de spieren te ontspannen en kunnen verschillende vormen aannemen, waaronder baden, douches en zeewierwikkels. Bij de baden kan je kiezen voor hydromassages met bubbels, microbubbels of meerdere jets, afhankelijk van het gewenste effect.

Douches zijn er eveneens in verschillende vormen: affusiedouches met een nevelstraal voor een kalmerend of ontspannend effect, mariene douches voor de bloedsomloop en onderwaterdouches voor een diepgaand ontspannend effect. Zeewierpakkingen hebben een pijnstillend, voedend en mineraliserend effect op de huid.

Kuren na de kankerbehandeling

Jullie ontvangen ook kankerpatiënten die in remissie zijn na hun chemobehandeling... 

Een verblijf in het thalassocentrum stelt kankerpatiënten in staat om hun psychologisch evenwicht, fysieke capaciteiten en sociale leven te hervinden. Deze mensen ervaren vaak een verslechtering van hun algemene conditie als gevolg van het neoplastische proces en van behandelingen die de immuunrespons van het lichaam verminderen. Vermoeidheid, pijn, verlies van zelfvertrouwen en een negatieve sociale impact zijn niet ongewoon.

De arrangementen omvatten sessies kinebalneotherapie om de spieren opnieuw te versterken, te revalideren en opnieuw in beweging te komen, evenals massagesessies. Aanraking is belangrijk om angst en stress te verminderen en het gevoel van welzijn te verbeteren. Wij behandelen het lichaam door aanraking. Massages zijn uitgelezen momenten van welwillendheid en zachtheid, wat nuttig is om aan het lichaam te wennen, zich ermee te verzoenen en het gevoel van eigenwaarde terug te krijgen.

Kuren zijn geschikt bij alle soorten kanker, maar de kuurarts moet de thalassotherapie op maat maken en het aantal en het soort behandelingen aanpassen aan het stadium van de ziekte en de mate van lichamelijke aftakeling. Patiënten moeten toestemming hebben van hun oncoloog en, indien mogelijk, een verklaring waarin staat dat ze geen contra-indicaties hebben voor de kuur.

We hebben bijvoorbeeld een samenwerkingsverband met het kankercentrum Eugène Marquis in Rennes, dat veel borstkankerpatiënten doorstuurt. Je moet acht weken wachten na een operatie of brachytherapie en zes weken na radiotherapie. Uiteraard wordt de behandeling uitgesteld als er sprake is van een infectie.

Een bekende Franse viroloog beweert dat het voordeel van homeopathie, of je er nu in gelooft of niet, vaak ligt in het feit dat artsen de tijd nemen en er naar mensen wordt geluisterd. Nemen jullie in de thalassotherapie ook die tijd?

Tegenwoordig hebben steeds meer mensen geen huisarts meer... of hun huisarts is overbelast. Ik denk dat het van vitaal belang is om tijd te besteden aan elke persoon en te luisteren naar hun verwachtingen wanneer ze voor een behandeling komen.

Het gesprek met de arts maakt het mogelijk om rekening te houden met de persoon in zijn globaliteit en om de behandeling aan te passen aan de gezondheidstoestand en verwachtingen. Naar mijn mening is de kwaliteit van de arts-patiëntrelatie, in combinatie met een zorgzame omgeving, van onschatbare waarde in het therapeutische proces.

De thermen op een rijtje
De thermale baden van Saint-Malo, een paleis in eclectische stijl daterend uit het einde van de 19de eeuw, tijdens de bloeiperiode van het thermaal kuren, danken hun medische ontwikkeling aan dokter Héger uit Rennes, die er in de jaren 1960 een revalidatiecentrum voor thalassotherapie oprichtte.

Twintig jaar later werd het centrum overgenomen door Serge Raulic, die er een gezellig, gezinsvriendelijk vijfsterrenhotel van maakte met 167 kamers, een wellnesscentrum met vier zwembaden, twee gastronomische restaurants en een ononderbroken uitzicht op het strand van Sillon.

Tegelijkertijd blijft het de nadruk leggen op het medische aspect, met een team van 450 medewerkers waaronder drie artsen, tien fysiotherapeuten, een diëtist, een voedingsdeskundige, 50 hydrotherapeuten, 45 schoonheidsspecialisten en tien sportcoaches die verantwoordelijk zijn voor 90 behandelkamers.