Column
Tijdsscharnier
Dirk Broeckx, apotheker
Vanaf september moeten apothekers zelfstandig de prijs bepalen van ‘niet-geneesmiddelen’.1 Die ‘prijsvrijheid’ was in feite al ruim twintig jaar verplicht door de Europese regels voor vrije mededinging. Maar apothekers waren decennialang bijzonder koele minnaars van concurrentie. Om die achterstand in te halen, gaat onze aandacht en energie momenteel dus volop naar ‘producten’, ‘prijzen’ en ‘kortingen’. Terwijl we in de apotheek eigenlijk hard zouden moeten werken aan ‘gezondheidsproductie’, ‘zorg’ en ‘service’.
We leven immers in een tijdsscharnier en stevenen met volle snelheid af op een ‘zorginfarct’. We zullen de grote en snel vergrijzende groep ‘babyboomers’ nog minstens twee decennia moeten verzorgen met een krimpende groep (evenzeer vergrijzende) zorgverstrekkers. Als je weet dat je met minder handen meer werk zal moeten verrichten, moet je alle energie steken in een grondige hervorming van de zorgmodellen en de noodzakelijke samenwerkingsverbanden, eerder dan in de clinch te gaan via marges en kortingen.
De top van de apothekers en van de overheid zijn zich daarvan bewust. Maar is de basis al mee? In elk geval is er nog veel werk ‘bij de buren’: artsen en ziekenhuizen blijven zich blindstaren op problemen uit het verleden. Ze staken zelfs om oude (overleg)structuren en nomenclatuur (inclusief supplementen en afdrachten) in stand te houden, eerder dan constructief na te denken over het delegeren van minder complexe taken, gekoppeld aan een minstens even rendabel vergoedingsmodel, maar gericht op efficiëntie en meetbare gezondheidsproductie.
Hoe kunnen we zorgen voor meer chronische zieken met minder handen?
Hoe kunnen we – multidisciplinair en preventief – zorgen voor meer chronische zieken met minder handen en allicht ook zeer afgemeten budgetten? Chronische ziekten vertegenwoordigen 70 à 80% van de ziektekosten en ruim 80% van de doodsoorzaken. In België heeft meer dan een op de drie personen van 65 jaar en ouder minstens twee belangrijke chronische aandoeningen.2
Wat is daar ons antwoord op? Blijft de gezondheidszorg nog eens een decennium hangen in de klassieke ‘marketing mix’ van ‘Product, Prijs, Plaats en Promotie’3, gebaseerd op steeds meer ‘betalingen per prestatie’ en ‘willingness to pay’ voor steeds duurdere behandelingen en medicatie, met uitpuilende en dus fors ingesnoerde budgetten? Of werken we met alle stakeholders aan een moderne farmaceutische 'marketing mix', met nieuwe componenten: ‘hardware’, ‘software’ en ‘data’?
Daarin blijft de logistiek en distributie van producten (‘hardware’) in de apotheek, maar sterk geïnformatiseerd en geautomatiseerd. Er wordt massaal geïnvesteerd in services en tools rond preventie en coaching met het oog op gezonder leven, snellere behandeling en beter geneesmiddelengebruik (‘software’), (waarbij de huidige gemiddelde therapietrouw van 50% definitief tot het verleden behoort). Tenslotte wordt voor elke patiënt ook systematisch het resultaat van elke behandeling geregistreerd (‘data’), zodat we eindelijk onze ‘gezondheidsproductie’ in kaart brengen.
Het vergoedingssysteem schuift daarbij op naar een ‘cappuccino’ mix van (veel minder) betaling per verpakking en (meer) betaling per opgevolgde en goed verzorgde patiënt, aangevuld met forfaits voor het aanbieden van extreem laagdrempelige preventiediensten en afgetopt met een budget voor regelmatige innovaties. Waar zou u de focus leggen?
Referenties:
1. Om geen misverstanden te creëren: de prijzen van alle medicatie voor menselijk gebruik (al dan niet terugbetaald, incl. homeopathie) en terugbetaalde diensten blijven vast gereglementeerd en gepubliceerd.
2. Sciensano (Juni 2025): Patient-reported Indicator Survey (PARIS): sciensano.be/sites/default/files/nationalreport_paris_belgium.pdf
3. Die klassieke ‘marketing mix’, alsook het huidige medisch nomenclatuursysteem, dateren beide uit de jaren ’60, en werden beschreven door respectievelijk Philippe Kotler en Edmond Leburton.
